Դիպվածային բառերի մասին անշուշտ լսել եք: Եթե ոչ՝ ասենք, որ դիպվածային բառերը պահի, դիպվածի թելադրանքով ստեղծված նոր բառեր՝ նորաբանություններ են, որոնք կարող են հանդիպել թե՛ գրավոր, թե՛ բանավոր խոսքում: Հետաքրքիրն այն է, որ դիպվածային բառերն ստեղծվում են ինքնաբուխ կերպով, պահի թելադրանքով, դրանք ստեղծողը երկար չի մտածում նոր բառ հորինելու մասին:
Սովորաբար դիպվածային բառերի նպատակն է լինում ավելի դիպուկ, նորովի, հասկանալի կերպով բնութագրել առարկան կամ երևույթը: Այս բառերը հանդիպում են թե՛ առօրյա-խոսակցական ոճում, թե՛ մասնագիտական բառապաշարում և այլուր: Եվ քանի որ մեր բլոգը շոշափում է թվային հարթակների բովանդակությանն առնչվող հարցերը, փորձենք դիտարկել հենց թվային աշխարհում հանդիպող դիպվածային բառերը: Թվարկենք մի քանի դիպվածային բառ՝
- այթիշնիկ (IT մասնագետ)
- գուգլել (Google-ում որոնել-գտնել)
- զմայլիկ (smiley – սմայլիկ/էմոջիի հայերեն տարբերակ)
- էսեմեմշիկ (smm մասնագետ)
- ծրագրամիստ 🙂
- սեօշնիկ (seo մասնագետ)
- սրտիկել (սրտիկ նշանով հավանություն տալ)
Ցանկն անշուշտ շարունակելի է…
Կարելի է նկատել, որ դիպվածային բառերում ավելի ուժեղ է արտահայտչական գործառույթը, քան անվանողականը, ի տարբերություն կանոնական բառերի:
Նկատենք նաև, որ դիպվածային բառերը հիմնականում կապված են համատեքստին և չեն կարող օգտագործվել այլ համատեքստում: Օրինակ՝ սրտիկել բառն օգտագործվում է միմիայն սոցցանցերում, օգտատերերի վերաբերմունքն արտահայտելու համար:
Շատ դիպվածային բառեր կարող են ունենալ միայն մեկանգամյա գործածություն և չտեղափոխվել բառապաշարի այլ շերտեր, որոշներն էլ ակտիվորեն տարածվում և արմատավորվում են բառապաշարի այլ շերտերում: Օրինակներ՝
- Գուգլել բառն արդեն դիրքավորվել է մասնագիտական բառապաշարում
- Այթիշնիկ, սեօշնիկ և -շնիկ վերջավորությամբ այլ դիպվածային նորաբանությունները փոխառություն են ռուսերենից, որտեղ նույնպես համարվում են դիպվածային նորաբանություն և ակտիվորեն գործածվում են առօրյա-խոսակցականում
- Զմայլիկը գրական լեզվում լիովին փոխարինում է smiley-emoji-սմայլիկ օտարաբանությանը:
Դիպվածային բառերը շարունակ ստեղծվում են, համ ու հոտ տալիս խոսքին, ուստի պետք չէ խուսափել նոր բառեր ստեղծելուց կամ գործածելուց, լինեն դրանք դիպվածային բառեր, թե մտածված նորակազմություններ:
