Նոր երևույթներն ու հասկացությունները երևի ամենից շատ ու ամենից արագ ի հայտ են գալիս թվային տեխնոլոգիաների ոլորտում: Այս հանգամանքով պայմանավորված էլ ամենաշատ փոխառությունները հավանաբար կատարվում են հենց տեղեկատվական տեխնոլոգիաների ոլորտում: Փոխառությունների մի մասի համար բավական արագ ստեղծվում են համարժեքներ և կիրառության մեջ մտնում, մյուս մասի համար համարժեք գտնելը արագ չի լինում, և երկար ժամանակ գործածվում են օտար բառերը: Եվ այստեղ ծագում է հարց. ո՞ր դեպքում բառն ընդունել որպես փոխառություն, իսկ ո՞ր դեպքում՝ որպես օտարաբանություն: Ո՞ր դեպքում օտար բառի գործածությունը կարող է լինել ընդունելի, և ո՞ր դեպքում՝ անընդունելի:
Դիտարկենք օտար բառերի գործածության երեք դեպք՝ որպես փոխառություն, որպես տերմին և որպես օտարաբանություն:
Փոխառություն է համարվում այն բառը, բառակապակցությունը, որը փոխառող լեզվում (մեր դեպքում՝ հայերենում) չունի համարժեք՝ պայմանավորված երևույթի նոր լինելով: Փոխառության օրինակներ կարող են լինել՝
- դարքնետ
- սելֆի
- փոդքասթ
- քոփիռայթինգ
- ֆիշինգ
քանի որ այս բառերի համար դեռևս հայերեն համարժեքներ չկան, կամ անհաջող են, կամ էլ դեռևս բառապաշարի լիրաժեք մասնիկ չեն:
Տերմին կարող են լինել օտար բառերը, որոնք որոշակի ոլորտի մասնագիտական հասկացություններ են, հասկանալի են տվյալ ոլորտի մասնագետներին և գործածվում են մասնագիտական միջավայրում: Տերմինների դեպքում օտար բառերի գործածությունը հանդուրժելի է, սակայն համարժեքների գործածությունն, այնուամենայնիվ, խրախուսելի է՝ հատկապես մասնագիտական միջավայրից դուրս:
- լոգո – ապրանքանշան
- կոնտենտ – բովանդակություն
- պրոդուկտ – արտադրանք
- պրոեկտ – նախագիծ
Եվ, վերջապես, օտարաբանությունները այն բառերն են, որոնց համարժեքները գոյություն ունեն լեզվում, կենսունակ են ու գործածական, սակայն ինչ-ինչ հանգամանքներից ելնելով (չիմացություն, նորաձևության տուրք, տարբերվելու ձգտում, պարզապես օտարամոլություն) գործածվում են օտար բառերը: Այսպիսի դեպքերում օտար բառերի գործածությունը խրախուսելի չէ, ուստի ներկայացնում ենք թվային հարթակներում գործածվող օտար բառերի և հայերեն համարժեքների փոքրիկ բառացանկ, որը, հուսով ենք, օգտակար կլինի և կնպաստի հայերեն համարժեքների գործածությանը:
- անալիտիկա – վերլուծություն
- դեյթա (data) – տվյալ, տվյալներ
- էֆեկտիվ – արդյունավետ
- թարգեթ, թարգեթինգ, թարգեթոլոգ – թիրախ, թիրախավորում, թիրախավորող
- թրեյնինգ – ուսուցում, վերապատրաստում, դասընթաց
- թրենդ – ուղղվածություն, միտում, նորաձևություն
- թուլ (tool) – գործիք
- լինք, բեքլինք – հղում, հետադարձ հղում
- լոքեյշն – գտնվելու վայր, տեղակայում
- օնլայն – առցանց
- օֆլայն – անցանց
- մենեջեր, մենեջմենթ – կառավարիչ, կառավարում
- նեթվորքինգ – կապերի հաստատում
- նոթիֆիքեյշն – ծանուցում
- չաթ – զրույց, զրուցարան
- չեքլիստ – ստուգաթերթ
- պրեմիում – բարձրակարգ
- պրոեկտ – նախագիծ
- սթարթափ – նորարար ձեռնարկություն
- սթրիմինգ – հեռարձակում
- սիգնալ – ազդակ, ազդանշան
- սմարթֆոն – խելախոս
- ստրատեգիա – ռազմավարություն
- վեբինար – առցանց սեմինար, հեռադաս
- քոմենթ – մեկնաբանություն
- քոմյունիթի – համայնք
- ֆակտոր – գործոն
Այս թեմայով կարդացե՛ք նաև
